HƯỚNG DẪN BÁO CÁO LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Phần I: Giới thiệu. Phần II: Cách mở đầu và chuẩn bị. Phần III: Cách trình bày nội dung. Phàn IV: Kết thúc và trả lời câu hỏi. PHẦN I Trước khi bạn bắt đầu, có năm câu hỏi bạn cần trả lời. 1. Ai là khán giả (người tham dự) bài trình bày của bạn? Bạn nên có kế hoạch trước để biết được vài điều về ngừơi tham dự như hiểu biết của họ về chủ đề báo cáo của bạn. Nếu bạn hiểu người tham dự, bạn có thể chọn phong cách nói và từ ngữ thích hợp. Bạn cũng sẽ quyết định cách trình bày báo cáo và cách thức trình bày mở đầu liên quan và thú vị đến với nguời tham dự. 2. Tại sao bạn phải trình bày báo cáo đó? Bạn đang cố thứ gì đó cho một ai đó, thuyết phục ai làm điều gì, hoặc kể về 1 vấn dề gì đó? Điều gì bạn người tham dự nghĩ hoặc cảm nhận đuợc ở cuối bài nói? Điièu gì sẽ sảy đến ở bước tiếp theo? Sự cần thiết của trình bày, hoặc sẽ thích hợp hơn nếu viết báo cáo hoặc biên bản ghi nhớ? 3. Thời gian bài trình bày của bạn là bao nhiêu? Bạn cần phải biết rõ bao nhiêu thông tin sẽ đuợc trình bày và tiết kiệm thời gian cho phần câu hỏi và trả lời cuối thời gian báo cáo. Thông thường, bài trình bày không nên kéo dài quá 30 phút. Nếu bạn trình bày kéo dài hơn, có khả năng cao là người tham dự sẽ cảm thấy buồn ngủ. 4. Bạn sẽ trình bày ở đâu? Hãy chắc chắn là bạn sẽ trình bày ở căn phòng đủ lớn có trang bị các thiết bị nghe nhìn cần thiết. Nếu có thể, kiểm tra phòng báo cáo trước khi bạn đến để biết trước các thiết bị làm việc tốt và xem phòng có đủ ánh sáng và thông thoáng không. 5. Ngày nào bạn sẽ trình bày? Nếu ngay truớc bữa trưa, hoặc sau bữa trưa ngày thứ 6, người tham dự có thể không có sự chú ý như các thời gian khác. Hãy tạo sự khác biệt để tăng sự hấp dẫn và tính thông tin cao của bài nói nếu bạn sắp trình bày ở 1 điểm thời gian không tiện cho lắm. Lên kế hoạch Nếu bạn hiểu rõ bạn sẽ trình bày bài nói và tại sao bạn lại phải trình bày cho người tham dự, bạn có thể đặt vị trí của mình vào vai trò của người nghe. Bạn có thể nghĩ về thông tin gì sẽ cần có trong bài trình bày và thứ tự nội dung trình bày. Bạn cũng có thể nghĩ về lời giới thiệu sao cho gây cảm hứng ở người nghe. Bài trình bày của bạn nên chia thành 5 nội dung (phần) chính như sau: * Giới thiệu * Tổng quan * Nội dung chính của bài trình bày * Tóm lược * Phần câu hỏi và trả lời Hãy tạo và viết 1 ghi chú sơ lược về tất cả các điểm (nội dung) bạn muốn trình bày trong bài nói và lên kế hoạch. Rất có giá trị nếu bạn ghi các điểm (nội dung) vào các thẻ chỉ mục để hỗ trợ bạn trong quá trình trình bày. Thẻ chỉ mục cũng có thể dùng để ghi các liên kết giữa các điểm (nội dung), hoặc cách đánh vần các từ khó. Cách giới thiệu bắt đầu bài nói Hãy để người khác giới thiệu bạn với người nghe. Điều này sẽ đem lại cho bạn uy tín nhất định với vai trò là nguời nói và bạn cũng sẽ không phải giới thiệu bạn là ai và tại sao lại ở đây. Sau khi được giới thiệu với khán giả, bạn có thể bắt đầu bài trình bày. Những gì bạn nói ban đầu rất quyết định - nếu bạn không làm khán giả quan tâm ngay từ đầu, rất khó có thể giữ họ nghe bạn trình bày. Hãy nghĩ về những gì quan trọng sẽ nói nghĩa là trình bày những điểm quan trọng đến khán giả. Có thể là vấn đề bạn đã biết cách giải, hoặc sự việc hoặc thống kê họ cần biết đến. Lời phát biểu hoặc câu hỏi mở đầu không nên dài hơn hơn 1 phút và đưa ra điểm gì đó để người nghe suy nghĩ. Sử dụng hình ảnh trực quan Nếu bạn dự định sử dụng các hình ảnh trực quan, hãy chú ý là không nên có quá nhiều thông tin trên mỗi slide. Tổng quát, hình ảnh trực quan chỉ nên sử dụng để minh họa thông tin chỉ khi mà trái lại cần nhiều thời gian để giải thích. Khi bạn thiết kế hình ảnh cho bài nói, suy nghĩ về cách làm thế nào để trình diễn thông tin. Bạn có dự định sử dụng biểu đồ dạng cánh quạt, đồ thị dạng cột hay các đồ thị thông thường? Cách ghi nhãn (label) cho hình ảnh thế nào? Càng đơn giản bao nhiêu, bài trình bày sẽ tốt bấy nhiêu. Đừng sử dụng quá nhiều từ ngữ trên hình ảnh, nhưng có thể sử dụng nhiều màu sắc và font chữ khác nhau cho các điểm nhấn. Sử dụng hình ảnh cho bài nói sẽ làm tăng tầm quan trọng đối với khán giả. Sau đây là một số câu hữu ích biểu thị hình ảnh: "Đồ thị này cho (bạn) thấy..." "Hãy chú ý (nhìn) vào ... này" "Nếu bạn để ý vào (biểu đồ, đồ thị, bảng) này, bạn sẽ (nhận) thấy..." "Tôi muốn bạn để ý vào ... này" "Biểu đồ này minh họa các hình ..." "Đồ thị đem lại cho bạn điểm suy giảm của..." Khi bạn biểu thị hình ảnh cho khán giả, hãy để cho họ có đủ thời gian tiếp thu hết thông tin. Khoảng dừng sẽ cho phép họ nhìn thông tin và tiếp theo là giải thích tại sao hình ảnh đó là quan trọng. Ngôn ngữ sử dụng để nói "tại sao hình ảnh này quan trọng" "Như bạn thấy..." "Điều này rõ ràng cho thấy ..." "Từ đây, chúng ta có thể hiểu tại sao/bằng cách nào ..." "Phần này có tầm quan trọng thực tế về ..." "Vùng này của biểu đồ là thú vị ..." Sử dụng giọng điệu Đừng nói với giọng đều đềuDon - nó sẽ làm nhàn chán đối với khán giả. Bằng cách thay đổi tốc độ nói và giọng điệu, bạn sẽ có thể giữ đuợc sự chú ý của khán giả. Hãy đảm bảo bạn có các điểm tạm dừng (pause) thích hợp đúng chỗ - thường là giữa các ý tưởng trong câu. Ví dụ "Chiến lược đầu tiên bao gồm tìm hiểu về thị trường (tạm dừng) và tìm kiếm những gì chúng ta mong muốn. (tạm dừng) Các khảo sát về khách hàng (tạm dừng) cũng như đào tạo nhân viên (tạm dừng) sẽ giúp chúng ta thực hiện điều đó." Đừng quên - nếu bạn nói quá nhanh bạn sẽ bỏ rơi khán giả! Ngôn ngữ thân thể Hầu hết người trình bày thường là đứng thay vì ngồi trong suốt buổi báo cáo. Hãy cố đứng không đút tay vào túi quần hoặc cánh tay vượt quá cằm. Thay vì thế, hãy tìm vị trí mà bạn cảm thấy an tâm và thư giãn. Bạn có thể luyện tập trước gương để tìm ra tư thế thích hợp với bạn. Bạn có các biểu hiện kích thích không? Đồ trang sức bình thường hoặc đầu tóc của bạn có thể làm trễ nải người nghe. Nếu có thể, luyện tập bài nói của bạn qua Video từ đó có thể loại bỏ các biểu hiện ồn ào. Giữ mắt của bạn liên hệ với khán giả trong khi nói. Nếu có thể, nhìn tất cả mọi người tốt hơn là nhìn chằm chằm vào một người. Nếu bạn cảm thấy khó khắn khi nhìn vào người khác, tập trung vào 1 điểm ngay trên mắt họ - nó sẽ giúp khán giả hiểu rằng bạn đang nhìn họ hơn là nhìn chằm chằm. Tóm tắt - tóm lược Vào cuối báo cáo, bạn nên tóm lược lại bài nói của bạn và gợi lại cho khán giả những gì bạn đã nói. Ngôn ngữ để tóm lược "Phần này đã đưa bạn đến cuối bài trình bày. Tôi đã trình nói về ..." "Vâng, đó là những gì tôi muốn nói lúc này. Chúng ta đã trao đổi về ..." "Như vây, đó là chiến lược tiếp thị của chúng ta. Tóm lược lại, chúng ta ..." "Để tổng kết, Tôi..." liên quan đến phần kết bài trình bày của bạn là phát biểu mở đầu của bạn. Nào bây giờ đến phần không kém quan trọng. Thật vậy, sau 3-6 tháng hăng say làm thí nghiệm, rồi đi phân tích mẫu, thử nghiệm mẫu. Rất vất vả, khó khăn.... nhưng bạn sẽ lấy lại được niềm vui ngay sau bằng kết quả của công trình nghiên cứu đầy ý nghĩa. Bạn đã viết xong đồ án/luận văn, cũng đã chuẩn bị xong hết các slide cho presentation. Và đợi đến ngày bảo vệ. Dù ngày vinh quang đã đến gần, bạn cũng sẽ không khỏi băn khoăn: bảo vệ tốt nghiệp như thế nào, nói gì đây hoặc bắt đàu thế nào nhỉ ... Có 1 điều chắc chắn là mấy tháng làm thí nghiệm, bạn đã nắm vững về mặt lý thuyết cũng như quy trình công nghệ và các phương pháp thử nghiệm mẫu. Một số bạn sẽ nói tự tin về vấn đề của mình, còn 1 số bạn sẽ khó có thể diễn đạt được điều mình muốn nói. Đây là một lỗi thường thấy ở SV - dù rằng những năm gần đây, đã có nhiều cải tiếng đáng kể trong dạy và học của SV - như thế, dù bạn có nỗ lực đến mấy KQ bảo vệ tốt nghiệp cũng sẽ không phản ánh hết năng lực của bạn. Vậy làm thế nào để "tôi" có thể đạt được tối đa những gì tôi đáng được hưởng. <== Có vẻ hơi lạc đề đấy. Đúng vậy, bạn hãy dành 1 chút thời gian để chuẩn bị bài nói (speaking words) cho bài thuyết trình của mình, và luyện tập thuyết trình trước khi bảo vệ. Để có 1 hình dung, sau đây là 1 kịch bản giả định của 1 bài thuyết trình bảo vệ ĐA TN: "Kính thưa thầy chủ tịch hội đồng, thưa các thầy cô trong hội đồng, thưa các thầy cô giáo và các bạn sinh viên thân mến. " <-- Màn chào hỏi "Sau XX tháng tham gia thí nghiệm và nghiên cứu khoa học tại...., chúng em/tôi đã hoàn thành luận văn dưới sự hướng dẫn tận tình của GS/TS... Nguyễn Văn A, với tên đề tài là/với công trình..." <-- Giới thiệu đề tài và thầy hướng dẫn "Nhóm nghiên cứu chúng em/tôi bao gồm: em/tôi Ng Văn G, Ng Văn G2 ..." <--Giới thiệu thành viên nhóm "Bài trình bày bao gồm X phần. ...." <-- Liệt kê nội dung trình bày "Phần X1 & X2 sẽ do em/tôi trình bày, phần X3 sẽ do bạn Ng Văn G2 trình bày,..." <-- Các nội dung sẽ được trình bày bởi các thành viên "Sau đây, em/tôi xin phép được trình bày phần X1 & X2..... Như chúng ta đã biết..... .... Như vậy, Em/tôi đã trình bày xong nội dung phần X1 và X2. Sau đây em/tôi xin phép được giới thiệu Ng Văn G2 lên tiếp tục trình bày phần X3... ... Với những kết quả đạt được như vậy. Chúng em/tôi mong rằng công trình của mình sẽ góp phần thúc đẩy và nâng cao năng xuất sản xuất sản phẩm XXX tại nhà máy ZZZ. Chúng em/tôi xin phép được kết thúc phần trình bày của mình ở đây. Trong quá trình tham gia nghiên cứu. Chắn chắn không thể tránh khỏi những khó khăn, thiếu sót. Chúng em/tôi mong nhân được ý kiến đóng góp của các thầy cô và các bạn để hoàn thiện luận văn/đồ án" <-- Câu chốt và chờ đợi câu hỏi từ hội đồng chấm đồ án và các thành viên tham dự. OK, vậy bạn đã có 1 hình dung cho buổi bảo vệ đồ án tốt nghiệp của mình. Vậy bạn sẽ chuẩn bị bài nói (thuyết trình thế nào): * Do đa số các bạn mới tham gi nghiên cứu khoa học trong thời gian ngắn, cho nên, chưa phải tất cả các vấn đề bạn đều có thể hiểu tường tận (chi tiết) được. Nên việc chuẩn bị bài nói là hết sức cần thiết, giúp bạn vượt qua những khó khăn khi trình bày trước hội đồng các nhà giáo đầy kinh nghiệm. Cách thức chuẩn bị: giả sử bài thuyết trình của bạn có 15 slide, được đánh số từ 1 đến 15. 1. Slide 1: "Kính thưa thầy chủ tịch hội đồng, thưa các thầy cô trong hội đồng, thưa các thầy cô giáo và các bạn sinh viên thân mến. " "Sau XX tháng tham gia thí nghiệm và nghiên cứu khoa học tại...., chúng em/tôi đã hoàn thành luận văn dưới sự hướng dẫn tận tình của GS/TS... Nguyễn Văn A, với tên đề tài là/với công trình..." "Nhóm nghiên cứu chúng em/tôi bao gồm: em/tôi Ng Văn G, Ng Văn G2 ..." 2. Slide 2: "Bài trình bày bao gồm X phần. ...." "Phần X1 & X2 sẽ do em/tôi trình bày, phần X3 sẽ do bạn Ng Văn G2 trình bày,..." 3. Slide 3: "Sau đây, em/tôi xin phép được trình bày phần X1 & X2..... Như chúng ta đã biết....." Nội dung lý thuyết, thực nghiệm... 4. Slide 14: Nói tóm tắt các kết luận chính đề tài đã thức hiện -thường đọc lại các đề mục của pần kết luận. Với những kết quả đạt được như vậy. Chúng em/tôi mong rằng công trình của mình sẽ góp phần thúc đẩy và nâng cao năng xuất sản xuất sản phẩm XXX tại nhà máy ZZZ. 5. Slide 15: "Chúng em/tôi xin phép được kết thúc phần trình bày của mình ở đây. Trong quá trình tham gia nghiên cứu. Chắn chắn không thể tránh khỏi những khó khăn, thiếu sót. Chúng em/tôi mong nhân được ý kiến đóng góp của các thầy cô và các bạn để hoàn thiện luận văn/đồ án" Như vậy, các bạn phải chuẩn bị 15 đề mục nội dung và viết lời nói (lời trình bày). Mỗi slide phải đưa ra 1 lập luận minh họa cụ thể cho slide. Thường bạn sẽ mất 1 buổi để viết và dành các tuần tiếp theo để sửa từ cho phù hợp. Để có 1 bài nói hoàn hảo, bạn nên luyện tập trình bày ít nhất 4 lần. Luyện tập trình bày nhiều hơn sẽ giúp bạn có phản xạ tự nhiên và sử dụng ngữ điệu uyển chuyển hơn. Nếu thực sự có 1 số điểm bạn chưa hiểu sâu và cảm thấy khó khăn về mặt trình bày, hãy học thuộc lòng những gì bạn viết ra. Theo : TTQN I WISH YOU EVERY SUCCESS !!!!
