Bài 9. THUYẾT KIẾN TẠO MẢNG, VẬT LIỆU CẤU TẠO TRÁI ĐẤT I) Thuyết kiến tạo mảng. * Thuyết trôi lục địa:Trước đây TĐ đã có lúc là một lục địa duy nhâtsau bị gãy vỡ , nứt ra… Giả thuyết dựa trên hình thái, địa chất, di tích hoá thạch. * Thuyết kiến tạo mảng là thuyết về sự hình thành và phân bố các lục địa và Đaị Dương/ bề mặt TĐ được xác định dựa trên các thuyết về lục địa trôi và sự tách rãn đáy ĐD. - Theo thuyết kiến tạo mảng vỏ TĐ trong quá trình hình thành đã bị biến dạng do gãy vỡ tách ra thành một số đơn vị kiến tạo gọi là mảng kiến tạo. *Nôi dung thuyết kiến tạo mảng: - Thạch quyển gồm7 mảng kiến tạo lớn và 1 số mảng kiến tạo nhỏ (kể tên) - Mỗi mảng kiến tạo này bao gồm cả phần lục địa và phần Đai dương trừ mảngTBD chỉ có phần Đại dương . - Các mảng liến tạo nhẹ, nổi lên trên 1 lớp v.c quánh dẻo thuộc phần trên của lớp Manti. - Chúng không đứng yên mà di chuyển trên lớp quánh dẻo này. - Nguyên nhân : - Do hoạt động của các dòng đối lưu v.c quánh dẻo đậm đặc và có tđộao trong tầng Manti trên. - Trong khi di chuyển các mảng kiến tạo có nhiều cách tiếp xúc: +) Tiếp xúc tách rãn : Khi hai mảng tách xa nhau, ở các vết nứt tách dãn mắc ma sẽ trào lên tạo ra các dãy núi ngầm kèm theo hiện tượng động đất núi lửa…. +) Tiếp xúc dồn ép ở chỗ tiếp xúc của chúng đá sẽ bị nén ép dồn lại và nhô lên hình thành các dãy núi cao ở lục địa, vực biển sâu ở ĐD sinh ra động đất núi lửa… =>KL: Vùng tiếp xúc của các mảng kiến tạo là những vùng bất ổn của vỏ TĐ thường có các h/đ kiến tạo xảy ra, kèm theo là hiện tượng động đất núi lửa II) Vật liệu cấu tạo vỏ Trái Đất 1.Khoáng vật - K/n: Khoáng vật là những đơn chất hoặc hợp chất hoá học trong thiên nhiên, xuất hiện do kết quả hoạt động của những quá trình lí hoá khác nhau xảy ra trong vỏ Trái Đất hoặc trên bề mặt Trái Đất. 2.Đá - K/n: Đá là tập hợp có quy luật của một hay nhiều laọi khoáng vật, chiếm phần chủ yếu trong cấu tạo vỏ Trái Đất. - Đá được chia làm 3 nhóm: +) Mắc ma: Hình thành do khối dung nham nguội lạnh, rất cứng. +) Trầm tích: Hình thành do lăng tụ , nén chặt vật liệu vụn nhỏ, xác hoá thạch, phân lớp, dẻo. +) Biến chất: Do đá Mắc ma, trầm tích bị biến đổi về thành phần háo học cấu trúc tạo thành. Sưu tầm
